ศิลปะการแสดงพื้นบ้าน “ลิเก”

🔸ลิเกเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านของชาวชุมชนท่ามะปรางที่มีการสืบทอดกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เนื่องจากในสมัยก่อนในชุมชนท่ามะปรางมีคณะลิเกทั้งคนในพื้นที่และคณะลิเกที่มาจากพื้นที่อื่นมาตั้งหลักปักฐานรอการว่าจ้างงานจำนวนมากกว่า 100 คณะ เรื่องราวที่ใช้ในการแสดงลิเกแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ เรื่องตลก และเรื่องโศก เช่น เรื่องลูกแก้วเมียขวัญ เมียโจร ลูกทาส เป็นต้น ปัจจุบันยังคงมีคณะลิเกที่อยู่ในพื้นที่จำนวน ๕ คณะ ได้แก่ คณะพรเสน่ห์ รุ่งศิลป์ (มนต์เสน่ห์) คณะเดี่ยวดวงดี คณะมะปรางหวาน คณะ ส.โอรสศิลป์ และคณะชายกลางนาคศิริ

🔸เมื่อแสดงลิเกไปได้ในระยะหนึ่ง คณะลิเกมะปรางหวานเริ่มเปิดรับสมาชิกใหม่ ๆ เข้ามาในคณะ ซึ่งเป็นการเปิดกว้างสำหรับคนนอกพื้นที่ด้วย จึงทำให้มีสมาชิกที่มีความสามารถ อย่างหลากหลาย ทั้งด้านการรำ การร้อง การเต้น และงานฝีมือ แนวทางการแสดงลิเกจึงถูกปรับเปลี่ยนเป็น “ลิเกอินคอนเสิร์ต” ที่มีทั้งการรำ การร้อง การเต้น ในแบบสมัยใหม่ โดยการแสดงเริ่มจากแสดงคอนเสิร์ต 1 ชั่วโมงก่อนจะเล่นลิเก ผลตอบรับเป็นที่ชื่นชมของคนดูโดยเฉพาะกลุ่มเด็กและวัยรุ่น จึงถือเป็นวิธีการถ่ายทอดวัฒนธรรมลิเกให้คงอยู่คู่กับคนรุ่นใหม่ด้วย ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า “ลิเก” เป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านของชุมชนที่มีการสืบทอดมาอย่างยาวนานจากรุ่นสู่รุ่น แต่ด้วยวิถีชิวิตและยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไป ทำให้ย่านลิเกเก่าของชาวชุมชนท่ามะปราง หลงเหลือคณะลิเกเพียง 5 คณะ และปัจจุบันยังคงมีการสานต่อเพื่อสืบทอดศิลปะพื้นบ้านอันงดงามนี้ให้คงอยู่ ดังเช่นผลงานของ คณะลิเกมะปรางหวานที่ยังคงรับการแสดงอย่างต่อเนื่อง

ประวัติลิเกคณะมะปรางหวาน

🔸ชื่อ “มะปรางหวาน” เป็นชื่อแสดงให้เห็นถึงความเป็นสมบัติของชุมชน เพราะคำว่า “มะปราง” เป็นชื่อของชุมชน  สาเหตุที่ตั้งคณะลิเกมะปรางหวาน คือ นางเปรมฤดี ชามพูนท นายกเทศมนตรีเทศบาลนครพิษณุโลกในสมัยนั้น เห็นว่าเดิมทีชุมชนท่ามะปรางเคยมีคณะลิเกจำนวนมาก ซึ่งเป็นจุดเด่นของชุมชน แต่ด้วยสถานการณ์การย้ายถิ่นที่อยู่ของคณะลิเกออกไปอยู่พื้นที่อื่นเป็นจำนวนมาก จึงทำให้คณะลิเกในชุมชนเหลือไม่มาก นายกเทศมนตรีฯ เกรงว่าวัฒนธรรมของชุมชนอาจจะหายไปได้จึงปรึกษากับประธานชุมชนซึ่งมีแนวคิดร่วมกันว่าจะสร้างคณะลิเกของชุมชนขึ้นมาคณะหนึ่ง จึงเกิดลิเกคณะมะปรางหวานขึ้นในปี พ.ศ. 2544  โดยมี  นางสุมาลี วัชรสุนทรกิจ เป็นผู้ดูแลคณะลิเก ได้รับงบพัฒนาคณะลิเกจากเทศบาลนครพิษณุโลก จำนวน 5,000 บาท เริ่มต้นจากการนำบุตรชายหญิงของกรรมการชุมชนและลิเกใน  พื้นที่มาฝึกอบรมให้เป็นเวลา 1 เดือน  ผู้ฝึกสอนคือผู้ประกอบอาชีพลิเกเก่าในชุมชน  ปัญหาเริ่มต้นของคณะลิเกมะปรางหวาน คือ ไม่มีชุดลิเก จึงต้องใช้วิธีการตัดเย็บชุดลิเกเองแบบง่าย ๆ โดยสมาชิกในคณะลิเกใช้ผ้าต่วนตัดเย็บและปักด้วยเลื่อม (ปกติชุดลิเกต้องปักด้วยเพชร) เพื่อให้พอมีชุดใส่ จากนั้น นางสุมาลี วัชรสุนทรกิจ ผู้ดูแลคณะลิเก จึงได้แก้ปัญหาการขาดแคลนชุดลิเกด้วยการกู้ธนาคารมาซื้อชุดลิเก ทำให้เริ่มมีชุดลิเกใส่พอกับจำนวนสมาชิกในคณะและเริ่มออกรับงานแสดงได้

🔸สนใจติดต่อการแสดงคณะลิเกมะปรางหวาน หรือชุดการแสดงต่างๆ ป้าสุมาลี โทร.085-0513455 หรือทางเพจ https://www.facebook.com/sumali.wachr.sunthr.kic

ที่มา https://www.youtube.com/@ตลาดใต้พิษณุโลก