ประวัติความเป็นมาของวันตรุษจีน
🔸เทศกาลตรุษจีนหรือที่เรียกอีกอย่างว่าวันตรุษจีนหรือเทศกาลฤดูใบไม้ผลิ เป็นเทศกาลที่สำคัญที่สุดของจีน นอกจากนี้ยังเป็นงานเฉลิมฉลองที่สำคัญที่สุดสำหรับครอบครัวและรวมถึงวันหยุดราชการอย่างเป็นทางการหนึ่งสัปดาห์ด้วย
🔸ประวัติความเป็นมาของเทศกาลตรุษจีนสามารถสืบย้อนกลับไปได้ประมาณ 3,500 ปี ตรุษจีนมีวิวัฒนาการมาอย่างยาวนาน และประเพณีต่างๆ ของตรุษจีนก็ผ่านกระบวนการพัฒนามาอย่างยาวนาน
วันตรุษจีนคือเมื่อไหร่?
🔸วันตรุษจีนจะกำหนดตามปฏิทินจันทรคติ วันหยุดนี้ตรงกับวันขึ้น 2 ค่ำของวันถัดจากครีษมายัน ซึ่งตรงกับวันที่ 21 ธันวาคม ทุกปี วันตรุษจีนในจีนจะตรงกับวันอื่นที่ไม่ใช่วันตามปฏิทินเกรโกเรียน โดยปกติแล้ววันดังกล่าวจะอยู่ในช่วงระหว่างวันที่ 21 มกราคมถึง 20 กุมภาพันธ์
ทำไมถึงเรียกว่าเทศกาลตรุษจีน ?
🔸แม้ว่าจะเป็นช่วงฤดูหนาว แต่ชาวจีนก็เรียกเทศกาลตรุษจีนว่าเทศกาลฤดูใบไม้ผลิ เนื่องจากเทศกาลนี้เริ่มต้นตั้งแต่ต้นฤดูใบไม้ผลิ (ซึ่งเป็นช่วงแรกของ 24 ฤดูกาลตามความเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ) จึงถือเป็นจุดสิ้นสุดของฤดูหนาวและจุดเริ่มต้นของฤดูใบไม้ผลิ
เทศกาลตรุษจีนถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ตามปฏิทินจันทรคติและเป็นตัวแทนของความปรารถนาในชีวิตใหม่
ตำนานต้นกำเนิดวันตรุษจีน
🔸เทศกาลตรุษจีนเต็มไปด้วยเรื่องราวและตำนานมากมาย ตำนานที่ได้รับความนิยมมากที่สุดเรื่องหนึ่งคือเรื่องของสัตว์ในตำนานที่ชื่อว่าเหนียน (ปี) ซึ่งมันจะกินปศุสัตว์ พืชผล และแม้แต่มนุษย์ในคืนก่อนวันขึ้นปีใหม่
🔸เพื่อป้องกันไม่ให้เหนียนทำร้ายผู้คนและก่อให้เกิดการทำลายล้าง ผู้คนจึงเอาอาหารมาวางไว้ที่ประตูบ้านให้เหนียน
🔸เล่ากันว่าชายชราผู้ชาญฉลาดคนหนึ่งค้นพบว่าเหนียนกลัวเสียงดัง (ประทัด) และสีแดง ดังนั้นผู้คนจึงนำโคมแดงและคัมภีร์สีแดงไปติดไว้ที่หน้าต่างและประตูเพื่อป้องกันไม่ให้เหนียนเข้ามาในบ้าน จุดไม้ไผ่ที่แตกร้าว (ต่อมาถูกแทนที่ด้วยประทัด) เพื่อขู่ให้เหนียนหนีไป
ต้นกำเนิดวันตรุษจีนในสมัยราชวงศ์ซาง
🔸วันตรุษจีนมีประวัติยาวนานประมาณ 3,500 ปี แต่ไม่ได้บันทึกวันที่เริ่มต้นที่แน่นอนไว้ บางคนเชื่อว่าวันตรุษจีนมีต้นกำเนิดในสมัยราชวงศ์ซาง (1600–1046 ปีก่อนคริสตกาล) ซึ่งเมื่อถึงต้นปีหรือปลายปี ผู้คนจะจัดพิธีบูชายัญเพื่อเป็นเกียรติแก่เทพเจ้าและบรรพบุรุษ
“ปี” ปฏิทินจีนได้รับการกำหนดขึ้นในสมัยราชวงศ์โจว
🔸คำว่า “เหนียน”ปรากฏครั้งแรกในสมัยราชวงศ์โจว (1,046–256 ปีก่อนคริสตกาล) โดยกลายมาเป็นธรรมเนียมในการบูชายัญบรรพบุรุษหรือเทพเจ้า และบูชาธรรมชาติเพื่ออวยพรให้การเก็บเกี่ยวในช่วงเปลี่ยนปีเป็นมงคล
วันตรุษจีนถูกกำหนดขึ้นในสมัยราชวงศ์ฮั่น
🔸วันที่จัดเทศกาลซึ่งเป็นวันแรกของเดือนแรกในปฏิทินจันทรคติของจีนถูกกำหนดขึ้นในสมัยราชวงศ์ฮั่น (202 ปีก่อนคริสตกาล – 220 คริสตศักราช) กิจกรรมเฉลิมฉลองบางอย่างได้รับความนิยม เช่น การเผาไม้ไผ่เพื่อให้เกิดเสียงดังกรอบแกรบ
ในราชวงศ์เว่ยและจิ้น
🔸ในราชวงศ์เว่ยและจิ้น (ค.ศ. 220–420) นอกจากการบูชาเทพเจ้าและบรรพบุรุษแล้ว ผู้คนยังเริ่มสนุกสนานไปกับกิจกรรมต่างๆ อีกด้วย ประเพณีที่ครอบครัวจะมารวมตัวกันทำความสะอาดบ้าน รับประทานอาหารเย็น และนอนดึกในคืนส่งท้ายปีเก่ามีต้นกำเนิดมาจากคนทั่วไป
กิจกรรมตรุษจีนตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถังถึงราชวงศ์ชิง
🔸ความเจริญรุ่งเรืองของเศรษฐกิจและวัฒนธรรมในสมัยราชวงศ์ถัง ซ่ง และชิง ทำให้เทศกาลตรุษจีนได้รับการพัฒนาอย่างรวดเร็ว ประเพณีในช่วงเทศกาลก็คล้ายคลึงกับสมัยปัจจุบัน
🔸การจุดประทัด การไปเยี่ยมญาติพี่น้องและเพื่อนฝูง และการรับประทานขนมจีบกลายเป็นส่วนสำคัญของการเฉลิมฉลอง
🔸มีกิจกรรมสนุกสนานต่างๆ เกิดขึ้นมากขึ้น เช่น ชมการแสดงเชิดมังกรและสิงโตในงานวัด และชมการแสดงโคมไฟ
🔸หน้าที่ของเทศกาลตรุษจีนเปลี่ยนไปจากกิจกรรมทางศาสนาไปเป็นกิจกรรมเพื่อความบันเทิงและสังคมมากขึ้นเหมือนในปัจจุบัน
ในยุคปัจจุบัน
🔸ในปี 1912 รัฐบาลได้ตัดสินใจยกเลิกวันตรุษจีนและปฏิทินจันทรคติ และนำปฏิทินเกรโกเรียนมาใช้แทน และกำหนดให้วันที่ 1 มกราคมเป็นวันเริ่มต้นปีใหม่อย่างเป็นทางการ หลังจากปีพ.ศ. 2492 เทศกาลตรุษจีนได้รับการเปลี่ยนชื่อเป็นเทศกาลฤดูใบไม้ผลิ และได้รับการกำหนดให้เป็นวันหยุดราชการทั่วประเทศ
🔸ปัจจุบัน กิจกรรมดั้งเดิมหลายอย่างกำลังสูญหายไป แต่เทรนด์ใหม่ ๆ ก็ได้เกิดขึ้น เช่น CCTV (สถานีโทรทัศน์กลางแห่งประเทศจีน) งานกาลาเทศกาลตรุษจีน การช็อปปิ้งออนไลน์ อั่งเปา WeChat และการเดินทางไปต่างประเทศ ทำให้เทศกาลตรุษจีนมีความน่าสนใจและมีสีสันมากขึ้น
แหล่งที่มาข้อมูล
พิพิธภัณฑ์มานุษยวิทยาทิโมธี เอส.วาย. แลมhttps://lammuseum.wfu.edu/education/teachers/chinese-new-year/history-of-chinese-new-year/
Chinese New Year 2025: Traditions, Snake Year Celebration Calendar
https://www.chinahighlights.com/travelguide/special-report/chinese-new-year/
Chinesenewyear.net
ภาพประกอบเรื่องประวัติความเป็นมา
กิจกรรมการถ่ายภาพ “ทัศน์ศิลป์” โครงการศิลปะ ผู้คน และ ดนตรี “ศิลปินเฟสติวัล” จัดโดยสำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
