วันสงกรานต์ ถือเป็นวันปีใหม่ตามประเพณีดั้งเดิมของไทย โดยคำว่า “สงกรานต์” มาจากภาษาสันสกฤต แปลว่า “การเคลื่อนที่” หรือ “การเปลี่ยนผ่าน” ซึ่งในบริบทของวันสงกรานต์ หมายถึง การเคลื่อนย้ายของดวงอาทิตย์จากราศีมีนเข้าสู่ราศีเมษ ซึ่งตรงกับวันที่ 13 เมษายน ของทุกปี วันดังกล่าวเรียกว่า “วันมหาสงกรานต์” ตามด้วย “วันเนา” หรือ “วันเนาว์” ในวันที่ 14 เมษายน และสิ้นสุดด้วย “วันเถลิงศก” ในวันที่ 15 เมษายน ซึ่งถือเป็นวันขึ้นศักราชใหม่
เปลี่ยนผ่านกาลเวลาและวัฒนธรรมจากวันสงกรานต์เป็นวันปีใหม่สากล
ในอดีต วันสงกรานต์ ถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ของไทย โดยสอดคล้องกับวิถีชีวิตของชาวนา เนื่องจากตรงกับช่วงหลังฤดูกาลเก็บเกี่ยว เป็นเวลาที่ผู้คนมีเวลาว่างและพร้อมเฉลิมฉลองจึงเกิดกิจกรรมหลากหลาย เช่น การเล่นน้ำ การละเล่นพื้นบ้าน และการพบปะระหว่างหนุ่มสาวในหมู่บ้าน สิ่งเหล่านี้สะท้อนถึงความสำคัญของสงกรานต์ในฐานะวันแห่งความสนุกสนาน ผ่อนคลาย และส่งเสริมความสัมพันธ์ในชุมชน
ต่อมาในสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงตระหนักถึงความไม่สะดวกในการ ใช้ปฏิทินแบบจันทรคติ จึงโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนมาใช้ปฏิทินสากลแบบเกรกอเรียน ซึ่งช่วยให้ไทยสามารถดำเนินกิจการทางราชการและการค้าขายระหว่างประเทศได้อย่างเป็นระบบมากขึ้น จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2483 จอมพล ป. พิบูลสงคราม ได้เสนอให้กำหนดวันที่ 1 มกราคม เป็นวันขึ้นปีใหม่ตามแบบสากล ซึ่งถือเป็นการเปลี่ยนผ่านทางวัฒนธรรมครั้งสำคัญของสังคมไทย แม้ว่า วันสงกรานต์จะไม่ได้เป็นวันขึ้นปีใหม่ตามปฏิทินราชการแล้ว แต่ในทางวัฒนธรรมและจิตวิญญาณ วันสงกรานต์ยังคงมีความหมายลึกซึ้ง โดยเฉพาะในประเด็นเรื่องครอบครัวและจิตใจ พิธีกรรมสำคัญที่ยังคงปฏิบัติในปัจจุบัน เช่น การรดน้ำขอพรผู้ใหญ่ การสรงน้ำพระ และการทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้บรรพบุรุษ กลายเป็นสัญลักษณ์ของความกตัญญู ความเคารพต่อผู้มีพระคุณ และการเริ่มต้นใหม่ด้วยจิตใจที่ดีงาม
น้ำ ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของเทศกาล สื่อถึงความเย็น ความบริสุทธิ์ และการชำระล้างสิ่งไม่ดีออกไปจากชีวิต ทั้งยังช่วยบรรเทาความร้อนในเดือนเมษายน และกลายเป็นเอกลักษณ์ประจำเทศกาลที่สร้างสีสันและความสุขให้แก่ผู้คนทุกเพศทุกวัย
ในโลกสมัยใหม่ สงกรานต์ยังเป็นช่วงเวลาที่ผู้คนเดินทางกลับบ้าน กลายเป็น “วันครอบครัว” โดยปริยาย เป็นเทศกาลที่ผสานวัฒนธรรมดั้งเดิมกับวิถีชีวิตยุคใหม่อย่างลงตัว
อ้างอิง : https://www.twinkl.co.th/teaching-wiki/prawati-wan-pi-him
